Волонтерліктің құқықтық аспектілері: волонтерлер мен волонтерлермен жұмыс істейтіндердің құқықтары мен міндеттері

Қазақстанда волонтерлік қызмет әлеуметтік және азаматтық өмірдің ажырамас бөлігіне айналды. Алайда оның моральдық және қоғамдық маңызымен қатар, волонтерлік қызмет нақты құқықтық нормалармен реттеледі. Қазақстан Республикасының «Волонтерлік қызмет туралы» Заңы волонтерлердің, ұйымдастырушылардың және волонтерлік ұйымдардың құқықтарын қорғауға бағытталған нақты құқықтық негізді белгілейді.

Заң бойынша волонтер кім?

Заңның 1-бабына сәйкес, волонтер — бұл қоғамдық пайдалы қызметті ерікті және тегін негізде жүзеге асыратын жеке тұлға. Сонымен қатар заңда волонтерліктің түрлері (жеке, топтық, корпоративтік) және қатысу шарттары мен жас шектеулері көрсетілген:

·  18 жастан бастап — шектеусіз.

·  14 пен 18 жас аралығы — білімге және денсаулыққа зиян келтірмейтін жағдайда.

·  14 жасқа дейін — ата-анасының жазбаша келісімімен немесе олардың қатысуымен (12-бап).

Волонтерлердің құқықтары (12-бап)

Заң волонтерлерге келесі құқықтарды береді:

·  Қызмет түрін еркін таңдау және қатысудан бас тарту құқығы;

·  Жоба мақсаттары мен шарттары туралы нақты ақпарат алу;

·  Волонтерлік сағаттарды есепке алу және ұсыныс хаттарын алу;

·  Жазбаша шарт болған жағдайда шығындарды (жол ақысы, тамақ, керек-жарақтар) өтеу;

·  Мемлекеттік қызметке орналасу мен білім беру гранттары байқауына қатысуда тең балл болған жағдайда артықшылықтарға ие болу;

·  Білім, денсаулық сақтау, мәдениет және спорт мекемелеріне кіру (мекеме әкімшілігімен келісілген жағдайда);

·  Волонтерлік қызметті ақпараттық жүйелерге енгізу.

Волонтерлердің міндеттері (12-бап, 4-тармақ)

·  Міндеттерді адал орындау және нәтижелер туралы ақпараттандыру;

·  Қауіпсіздік талаптарын сақтау, өзгелердің құқықтарына құрметпен қарау;

·  Қызмет барысында алынған ақпаратты құпия сақтау;

·  Ұйым ұсынған ресурстарға ұқыпты қарау;

·  Міндеттерді өз бетінше басқа адамға тапсыруға тыйым салынады;

·  Қажет жағдайда мемлекеттік органдармен ынтымақтастықта болу.

Волонтерлер үйлестірушісінің рөлі (13-бап)

Волонтерлер мен ұйымдастырушылар арасындағы негізгі көпір — үйлестіруші. Ол:

·  Міндеттерді бөледі;

·  Қауіпсіздік бойынша нұсқаулық жүргізеді;

·  Мемлекеттік құрылымдармен байланысты қамтамасыз етеді.

Тараптардың жауапкершілігі мен қорғалуы

Заң нормаларын бұзу — заңдық жауапкершілікке әкеледі (18-бап). Бұл волонтерлер мен ұйымдардың әдепсіз әрекеттерден және құқық бұзушылықтардан қорғалуын қамтамасыз етеді.

Ұйымдастырушылар келесі міндеттерді орындауы тиіс:

·  Толық және нақты ақпарат беру;

·  Қауіпсіз жағдай жасау;

·  Ұсыныс хаттарын беру;

·  Волонтерлермен азаматтық-құқықтық шарттар жасай алады (15-бап).

Волонтерлік ұйымның міндеттері (14-бап)

·  Волонтерлік бағдарламалар мен акцияларды әзірлеу және іске асыру;

·  Волонтер үйлестірушілерін тағайындау және олардың қызметін қамтамасыз ету;

·  Волонтерлерге оқыту жүргізу (семинарлар, тренингтер, форумдар);

·  Волонтерлерді ынталандыру және оларды марапаттарға ұсыну;

·  Арнайы киім, жол ақысы, тамақтану, жеке қорғаныс құралдарын өтеу (жазбаша шарт негізінде);

·  Волонтердің этика кодексін әзірлеу;

·  Волонтерлердің ішкі есебін жүргізу.

Ұйым тек ұйымдастырушы ғана емес, сонымен бірге қауіпсіз, мазмұнды және мотивация беретін жағдай жасаушы болуы тиіс.

Волонтерлік қызметті ұйымдастырушының міндеттері (15-бап)

·  Волонтерлер мен ұйымдарды жоспарланған іс-шаралар туралы хабардар ету (интернет немесе басқа әдістер арқылы);

·  Волонтерлерге қызметті орындауға жағдай жасау;

·  Волонтерлікті қолдауға бағытталған мемлекеттік бағдарламаларға қатысу;

·  Ұсыныс хаттарын беру;

·  Жоғары стандарттарға сай жобалар мен акцияларды ұйымдастыру және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

Ескерту: Екі тарап та (волонтерлік ұйым және ұйымдастырушы) волонтерлермен азаматтық-құқықтық шарттар жасай алады. Бұл шарттарда міндеттемелер, өтемақылар және қатысу шарттары көрсетіледі (6-бап 3-тармақ; 12-бап 5-тармақ).

Қазақстандағы волонтерліктің құқықтық базасы — бұл әділетті, қорғалған және тұрақты ерікті қызметті қамтамасыз ететін маңызды құрал. Ол тек міндеттер мен шектеулерді емес, сонымен қатар волонтерлерге білім, мансап және қоғамдық танылу салаларында жаңа мүмкіндіктер ашады.

Заңға сәйкес волонтерлік мәдениетті дамыту — бұл әр азаматтың игілікке үлес қосуына жол ашатын, заңды, қауіпсіз әрі саналы қоғам құруға бағытталған қадам.

@qazvolunteer.kz