Осыдан тура елу жыл бұрын (1970 жылы) БҰҰ жанынан «Біріккен Ұлттар Ұйымының волонтерлері» деген атаумен халықаралық ұйым құрылып, жер бетіндегі волонтерлердің басын қоса бастайды. Сөйтіп, волонтерлер дүниежүзінде кең таралып, әлемдік қозғалысқа, белсенді топқа айналды. Кейбір мәліметтер бойынша, қазір әлемде волонтерлердің жалпы саны 1 миллиардқа жуықтап қалған. Ал елімізде әрбір сегізінші адам волонтерлік қызметпен айналысады екен.
Волонтерлер санын арттыру қажет
Қазір елімізде қанша волонтер жұмыс істейтінін дөп басып айту қиын. Алайда Ұлттық волонтерлік желінің бізге берген ақпаратына сенсек, олардың саны 30 мыңнан асады. Бұл мөлшер 19 млн-ға жуық тұрғыны бар ел үшін тым аз. Ел халқының 1 пайызына да жетпейді. Оның үстіне, әлемдік ішкі жалпы өнімнің 2,5 пайызы волонтерлер еңбегінің нәтижесі екенін ескерсек, елдегі волонтерлер санын арттыру қажеті туындайды. Арнайы жүргізілген сауалнама нәтижесінде елдегі әр бесінші жас волонтерлік туралы ешқашан естімеген, тіпті білмеген болып шықты. Бұл өз кезегінде волонтерлік қозғалысты насихаттауда кемшіліктеріміз аз емес екенін көрсетеді.
Біз волонтерлардің қадіріне әлі толық жете алмасақ та, оларға көңіл бөлініп, қолдау көрсетіле бастады. Қозғалысқа тұтас бір жылды арнай отырып волонтерліктің кең таралуынан үміт күтеміз. Жастар да волонтерліктің тұлғалық қалыптасудағы рөлін түсіне бастайтынына сенім мол. Нәтижесін уақыт көрсетеді. Ал мемлекет бұл бағыттағы жұмыстарды ертерек бастаған еді. Мәселен, Қазақстан 2002 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясының «Халықаралық волонтерлер жылы» жөніндегі резолюциясына демеушілік жасап, 2010 жылы Ұлттық волонтерлік желіні құрды. Ал 2016 жылы Волонтерлік қызмет туралы заң қабылданған болатын.
Волонтерлер заман талабына сай болуы тиіс
Қазір Ұлттық волонтерлік желінің құрамында Қазақстанның барлық 17 облысы, 36 қаласынан 83 ұйым мен бастамашыл топ жұмыс істейді. QazVolunteer.kz волонтерлердің бірыңғай ақпараттық платформасында 24 мың волонтер тіркелген. Алғашқы қадам ретінде мемлекет тарапынан студенттерді тұрақты түрде волонтер болуға талпындыруға қосымша ақы төленеді. «Ұлттық зияткерлік желі» АҚ, «Қаржы орталығы» АҚ, «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы», Ақпарат және әлеуметтік даму, білім және ғылым министрліктері жүзеге асыратын «Студенттік әлеуметтік несие» жобасы бар. Негізгі идея мемлекеттік университеттердің күндізгі бөлім студенттерін, мысалы академиялық несиелерді жаба алатын ақшалай сыйақы алатын әлеуметтік маңызды іс-шараларға тарту», – дейді Ұлттық волонтерлік желі ұйымының атқарушы директоры Татьяна Миронюк. Алайда бұл жаппай стипендияға қосымша ақша табу науқанына ұласып кетуі мүмкін. Тіпті, студенттердің оқу процесіне кедергі болуы да мүмкін екенін ескеру қажет.
Заман ағымына байланысты волонтер болудың да түрі өзгерді. Қазір волонтерлер жұмысының бағыты сан салалы. Мамандар Қазақстанда, негізінен әлеуметтік волонтерлік жақсы қалыптасқанын айтады. Сондықтан өзге бағыттарға аса мән берген жөн. Ілгерілеу жоқ емес. Мәселен, Маңғыстау облысында экологиялық волонтерлікті насихаттайтын ұйым көп, Ақтөбе облысында мүмкіндігі шектеулі адамдармен жұмыс жақсы жолға қойылған, Нұр-Сұлтан мен Алматы сияқты ірі қалаларда ауқымды шаралар көп өтеді. Сол себепті іс-шараларға негізделген волонтерлік дамыған. Волонтерлер жылы аясында өңірлерде волонтерліктің Bilim, Qamqor, Úmit, Sabaqtastyq, Taza Álem және Saulyq атты салалық бағыттар бойынша да тың жобалар жүзеге аспақ. Құптарлық жайт.
Волонтерлік қызметке деген көзқарас
Біздің қоғамда волонтерлер туралы әлі де дұрыс түсінік қалыптаса қоймаған. Көбіне жалау желпіп отыратын «науқаншыл волонтерлер» теріс түсінікке түрткі болады. Адам санын көбейтіп, флэшмоб өткізу волонтерлердің ауылынан алыс екені белгілі. Волонтерлік жас ерекшелігіне шектеу қоймайтын қоғамдық қызмет. Десе де, елімізде онымен көбіне жастар, студенттер жиі айналысады. Кез келген оқу орнының жанынан клубтар, топтар құрылған. Соның бірі – Zhas Qanat әлеуметтік клубы. Осыдан бір жыл бұрын құрылған клуб мүшелерінің саны шамамен 30 адамға жетеді, олардың көбі волонтерлер. Клуб жетекшісі Жандос Ақтаев 15 жасынан волонтерлікпен айналысып келеді. Жандос қызметі барысында талай түсініспеушілікке тап болған, оның сөзінше, біздің қоғам волонтерлік қызметті жете түсіне қойған жоқ. «Көпшілік шынайы ықыласпен басқаларға көмек беруге деген талпынысымызды түсінбей жатады. Мысалы, жақында біз ардагерлерді құрметтеуге байланысты «75-75» науқанын өткіздік. Науқанның басты мақсаты – ардагерлерді, тек 9 мамыр қарсаңында еске алмай, оларға әрдайым қолдау көрсету. Біздің волонтерлер қарттарға сыйлық жасамақ болды. Алайда әкімшілік қызметкерлері өз қызметін мүлтіксіз орындап жүргені жайлы есеп беру үшін басқаларға кедергі келтіріп бақты. Бюрократияның зиянды жері – осы. Қайырымдылықта бәсекелестік деген бола ма? Менің ойымша, жоқ. Барлығымыздың мақсатымыз бір, ол – адамдарға көмек көрсету, сондықтан Мемлекет басшысы айтқандай, бірігіп елімізді көркейтейік!», – деді Жандос Ақтаев. Zhas Qanat әлеуметтік клубының волонтерлері қарттарға, мұқтаж адамдарға, инклюзивті балалар мен жетім балаларға көмек береді. Оған қоса, елорданың әлеуметтік қызмет көрсету орталығымен, әділет департаментімен, Жемқорлыққа қарсы іс-қимыл департаментімен бірге түрлі іс шараға қатысады. Бір сөзбен айтқанда, қоғамдағы түйткілді мәселелерді шешуге үлес қосып келеді.
Шетелдік тәжірибе
Бірқатар елде волонтер болу қалыптасқан жағдай. Зерттеулерге сүйенсек, халықаралық волонтерлердің ең көбі АҚШ-та. Волонтерлікпен айналысу АҚШ азаматының басты қасиетінің бірі деген түсінік қалыптасқан. Онда балаларға мектеп жасынан бастап «жақсылық жасау» идеясы кең таратылады. Жалпы, дамыған елдерде қоршаған ортаны жақсарту әркімнің қолынан келеді деген түсінікпен ұмтылыс жасайды. Ал оқу орнын енді бітірген жас маман үшін түйіндемесінде волонтерлік қызметтің болуы жұмысқа қабылдануына үлкен септігін тигізеді. Осыдан-ақ Американың волонтерлікке қаншалықты мән бергенін бағамдай беріңіз. Франция халқының жартысына жуығы волонтер атанған. Сонымен қатар Германия мен Жапонияда волонтерлердің саны күн санап артып келеді. Ал біздегі 30 мың ерікті теңізге жауған тамшыдай ғана. Әдетте, шетелдік тәжірибеде волонтерлер жас ерекшелігіне қарай жіктелмейді. Кез келген адам бос уақытында волонтерлікпен айналыса алады. Мысалы, АҚШ-та 45-65 жас аралығы мен 65 жастан асқан адамдар волонтерлердің 51 пайызға жуығын құрайды екен. Ал біздің елде волонтерлер туралы сөз қозғалса болды, бірден жастар, студенттер ойға келеді. Алайда бұл қалыптасқан қағиданың қайдан шыққаны белгісіз.
Сұңқарбек БАТАНҰЛЫ
Дерек көзі: https://aikyn.kz/erikti-bolw-erikkenning-isi-emes/
Орталық Фронт-офис қызметіне қатысты, Волонтер жылы туралы, жалпыұлттық жобалар туралы немесе волонтерлікке байланысты кез келген басқа мәселелер туралы сізді қызықтыратын барлық сұрақтар бойынша консультация бере алады. Қоңырау шалу, WhatsApp, Telegram мессенджерлерінде қолжетімді
оказание волонтерской помощи в подготовке к ЕНТ, обучению английскому языку, компьютерной и правовой грамотности страшеклассников средних школ в сельской местности
участие в проекте более 1000 волонтеров из числа преподавателей, студентов и др. Охват обучением не менее 1000 учащихся средних школ сельской местности в каждом регионе
Акмолинская, Алматинская, Актюбинская, Атырауская, Восточно-Казахстанская, Жамбылская, Западно-Казахстанская, Карагандинская, Кызылординская, Костанайская, Мангистауская, Павлодарская, Северо-Казахстанская, Туркестанская области
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
привлечение волонтеров в сферу охраны здоровья, оказанию помощи в уходе за больными, в том числе в хосписах, онкологических диспансерах и др.
открытие 3 центров поддержки волонтеров в сфере охраны здоровья в городах Алматы, Кызылорда, и Петропавловск. Участие в проекте не менее 1000 волонтеров. Выделение не менее 68 грантов для реализации волонтерских идей в сфере здравоохранения
г. Алматы, Кызылординская и Северо-Казахстанская области
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
внедрение практики наставничества волонтерами в отношении детей, находящихся в детских домах, и молодежи, детей, оказавшихся в трудной жизненной ситуации в центрах социального обслуживания системы социальной защиты населения.
создание 3 центров поддержки волонтеров в сфере наставничества в городах Нур-Султан, Шымкент, Атырау. Внедрение практики наставничества, подготовка не менее 50 персональных наставников из числа авторитетных и уважаемых граждан (волонтеров). Привлечение 1000 обученных граждан и волонтеров. Выделение и реализация не менее 68 малых грантов
города Нур-Султан, Шымкент и Атырауская область.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
защита окружающей среды, очистке рек и лесов, посадке деревьев, обучению сортировке мусора.
создание 3 центров поддержки волонтеров в сфере защиты окружающей среды, очистке рек и лесов, посадке деревьев, обучению сортировке мусора в городах.Талдыкурган, Уральск, Костанай. Вовлечение граждан в волонтерскую деятельность в сфере защиты окружающей среды и экологической безопасности, очистке рек и лесов, посадке деревьев, обучению сортировке мусора. 1000 привлеченных волонтеров. Выделение не менее 68 малых грантов.
Алматинская, Западно-Казахстанская, Костанайская области.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
привлечение волонтеров по сохранению объектов историко-культурного наследия.
создание 3 центров поддержки волонтеров для привлечения волонтеров к проектам по сохранению объектов историко-культурного наследия в городах Тараз, Караганда, Туркестан. Расширение участия граждан в реализации проектов по сохранению и развитию культурно-исторического наследия, восстановления и сохранения памятников истории, культуры и мемориальных комплексов. Привлечение 1000 граждан и волонтеров к реализации проекта. Выделение не менее 68 малых грантов.
Жамбылская, Карагандинская, Туркестанская области.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
привлечение волонтеров в дома престарелых, центры социального обслуживания системы социальной защиты населения.
создание 3 центров поддержки волонтеров в городах Алматы, Актау, Павлодар. 1000 волонтеров окажут помощь организациям социального обслуживания системы социальной защиты населения. Выделение не менее 68 грантов для реализации волонтерских идей в социальной сфере. Выпуск сборника лучших практик волонтерской деятельности в сфере социальной защиты населения.
г. Алматы, Мангистауская и Павлодарская области.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
привлечение волонтеров к проектам по поиску пропавших людей, снижению рисков бедствий и ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, в том числе по поиску документов, повествующих о подвигах наших соотечественников в Великой Отечественной войне.
создание 3 центров поддержки волонтеров в сферах ЧС, работы по поиску пропавших людей, в городах Кокшетау, Актобе, Усть-Каменогорск. Расширение участия граждан и волонтерских организаций в поисковых мероприятиях, в том числе документов, повествующих о подвигах наших соотечественников в Великой Отечественной войне, защите населения от чрезвычайных ситуаций. Привлечение 1000 привлеченных волонтеров к реализации проекта. Выделение не менее 68 малых грантов.
Акмолинская, Актюбинская, Восточно-Казахстанской области.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
