Қазақстандағы волонтерлер қозғалысы соңғы онжылдықтарда айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. Тәуелсіздік алғаннан бастап осы уақытқа дейін елдегі волонтерлік жергілікті бастамалардан жүйелі қолдаумен мемлекеттік деңгейге дейін дамыды. Бұл мақалада біз "Қазақстандағы волонтерлік қызмет туралы" шолуда қарастырылатын Қазақстандағы волонтерліктің негізгі үрдістерін, анықталған сын-тегеуріндер мен даму перспективаларын талдауды көрсетуге тырыстық.
Тарихи алғышарттар және даму
Тамыры қазақтардың көшпелі өмір салтының терең тарихына енген "Асар" өзара көмек көрсету дәстүрі қазіргі заманғы волонтерлер қозғалысының дамуына негіз болды. Кеңестік кезеңде волонтерлік идеологиялық сипатта болды, ал тәуелсіздік кезеңінде ол өткір әлеуметтік сын-қатерлерге жауап ретінде болды.
Волонтерлер қозғалысының негізгі тенденциялары
Волонтерлер санының өсуі
2024 жылғы мәліметтер бойынша, волонтерлердің жалпы саны 275000 адамды құрады, бұл азаматтардың қатысуының едәуір артқанын көрсетеді. Өсудің негізгі факторлары БАҚ-та волонтерлікті белсенді жариялау, мемлекеттік қолдау және онлайн-платформалардың қолжетімділігі болды.
Волонтерлер қауымдастығының жас құрылымы
Волонтерлердің басым тобы әлеуметтік жауапкершілік пен кәсіби тәжірибенің жоғары деңгейіне ие – 29 жастан асқан адамдар болып қала береді. Сонымен қатар, 14-16 жас аралығындағы оқушылар тарапынан қызығушылықтың өсуі байқалады, бұл жастар арасында волонтерлер бағдарламаларын танымал етумен байланысты.
Волонтерлік қызметтің құқықтық негіздері
2016 жылдан бастап Волонтерлік қызмет туралы заң жұмыс істейді, ол волонтерлікті ұйымдастырудың негізгі ұғымдары мен нысандарын бекітеді. Сондай-ақ енгізілген волонтерлікті дамытудың Жол карталары (2021-2023, 2024-2027) жүйелі тәсілді және мемлекеттік қаржыландыруды қамтамасыз етті.
Қаржылық қолдау
Волонтерлер бастамаларының шамамен 40%-ы волонтерлердің жеке қаражаты есебінен қаржыландырылады немесе мүлдем қаржыландырылмайды. Мемлекеттік қаржыландыру болса 16%-ды, ал донорлық қолдау 11%-ды құрайды.
Аймақтық ерекшеліктер
Ірі қалаларда волонтерлік әлеуметтік бастамалар мен зияткерлік волонтерлікті ұйымдастыруға бағытталған. Ауылдық жерлерде экологиялық және инфрақұрылымдық жобалар басым.
Сын-тегеуріндер
Оң өзгерістерге қарамастан, волонтерлер қозғалысы бірқатар қиындықтарға тап болады:
· Мемлекеттік органдар мен волонтерлік ұйымдар арасындағы үйлестірудің жеткіліксіздігі.
· Волонтерлік қызметтің тиімділігін мониторингілеу мен бағалаудың бірыңғай жүйесінің болмауы.
· Волонтерлік бастамалардың көпшілігінің қаржылық тұрақсыздығы.
Перспективалар:
* Волонтерлер қозғалысын одан әрі дамыту қажет:
* Мемлекет, бизнес және волонтерлер қауымдастығы арасындағы серіктестікті нығайту.
* Волонтерлік қызметті бағалау және сертификаттау жүйесін енгізу.
* Білім беру бағдарламалары мен цифрлық платформалар арқылы жастардың белсенділік деңгейін арттыру.
Қазақстандағы волонтерлік қозғалыс оң динамиканы көрсетеді және одан әрі өсу үшін әлеуетке ие. Мемлекеттік реттеу мен азаматтық бастама арасындағы тепе-теңдікті сақтау, сондай-ақ халықтың аймақтық ерекшеліктері мен қажеттіліктерін ескеру маңызды.
Ақпаратпен толық танысу үшін сіз біздің кітапханадағы Қазақстандағы волонтерлік қызмет туралы шолуға жүгіне аласыз: https://qazvolunteer.kz/ru/library?page=23
@qazvolunteer.kz
The center can advise you on all questions of interest regarding the activities of the Front Office, the Year of the Volunteer, nationwide projects or any other issue related to volunteering. Available: phone call, WhatsApp, Telegram
оказание волонтерской помощи в подготовке к ЕНТ, обучению английскому языку, компьютерной и правовой грамотности страшеклассников средних школ в сельской местности
участие в проекте более 1000 волонтеров из числа преподавателей, студентов и др. Охват обучением не менее 1000 учащихся средних школ сельской местности в каждом регионе
Акмолинская, Алматинская, Актюбинская, Атырауская, Восточно-Казахстанская, Жамбылская, Западно-Казахстанская, Карагандинская, Кызылординская, Костанайская, Мангистауская, Павлодарская, Северо-Казахстанская, Туркестанская области
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
привлечение волонтеров в сферу охраны здоровья, оказанию помощи в уходе за больными, в том числе в хосписах, онкологических диспансерах и др.
открытие 3 центров поддержки волонтеров в сфере охраны здоровья в городах Алматы, Кызылорда, и Петропавловск. Участие в проекте не менее 1000 волонтеров. Выделение не менее 68 грантов для реализации волонтерских идей в сфере здравоохранения
г. Алматы, Кызылординская и Северо-Казахстанская области
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
внедрение практики наставничества волонтерами в отношении детей, находящихся в детских домах, и молодежи, детей, оказавшихся в трудной жизненной ситуации в центрах социального обслуживания системы социальной защиты населения.
создание 3 центров поддержки волонтеров в сфере наставничества в городах Нур-Султан, Шымкент, Атырау. Внедрение практики наставничества, подготовка не менее 50 персональных наставников из числа авторитетных и уважаемых граждан (волонтеров). Привлечение 1000 обученных граждан и волонтеров. Выделение и реализация не менее 68 малых грантов
города Нур-Султан, Шымкент и Атырауская область.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
защита окружающей среды, очистке рек и лесов, посадке деревьев, обучению сортировке мусора.
создание 3 центров поддержки волонтеров в сфере защиты окружающей среды, очистке рек и лесов, посадке деревьев, обучению сортировке мусора в городах.Талдыкурган, Уральск, Костанай. Вовлечение граждан в волонтерскую деятельность в сфере защиты окружающей среды и экологической безопасности, очистке рек и лесов, посадке деревьев, обучению сортировке мусора. 1000 привлеченных волонтеров. Выделение не менее 68 малых грантов.
Алматинская, Западно-Казахстанская, Костанайская области.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
привлечение волонтеров по сохранению объектов историко-культурного наследия.
создание 3 центров поддержки волонтеров для привлечения волонтеров к проектам по сохранению объектов историко-культурного наследия в городах Тараз, Караганда, Туркестан. Расширение участия граждан в реализации проектов по сохранению и развитию культурно-исторического наследия, восстановления и сохранения памятников истории, культуры и мемориальных комплексов. Привлечение 1000 граждан и волонтеров к реализации проекта. Выделение не менее 68 малых грантов.
Жамбылская, Карагандинская, Туркестанская области.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
привлечение волонтеров в дома престарелых, центры социального обслуживания системы социальной защиты населения.
создание 3 центров поддержки волонтеров в городах Алматы, Актау, Павлодар. 1000 волонтеров окажут помощь организациям социального обслуживания системы социальной защиты населения. Выделение не менее 68 грантов для реализации волонтерских идей в социальной сфере. Выпуск сборника лучших практик волонтерской деятельности в сфере социальной защиты населения.
г. Алматы, Мангистауская и Павлодарская области.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
привлечение волонтеров к проектам по поиску пропавших людей, снижению рисков бедствий и ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, в том числе по поиску документов, повествующих о подвигах наших соотечественников в Великой Отечественной войне.
создание 3 центров поддержки волонтеров в сферах ЧС, работы по поиску пропавших людей, в городах Кокшетау, Актобе, Усть-Каменогорск. Расширение участия граждан и волонтерских организаций в поисковых мероприятиях, в том числе документов, повествующих о подвигах наших соотечественников в Великой Отечественной войне, защите населения от чрезвычайных ситуаций. Привлечение 1000 привлеченных волонтеров к реализации проекта. Выделение не менее 68 малых грантов.
Акмолинская, Актюбинская, Восточно-Казахстанской области.
Примечание: в графе «территориальный охват» могут быть указаны только базовые центры реализации проектов, вмесет с тем проекты будут реализован во всех регионах республики.
